Η λέξη “ακτινοβολία” φέρνει αμέσως στο νου εικόνες από σύννεφα καπνού, πρόσωπα που λιώνουν και μεταλλαγμένα παιδιά. Και γιατί όχι; Η ποπ κουλτούρα (The Terminator, Dr Strangelove, The Day After) και η τρομακτική πραγματικότητα των βομβιστικών επιθέσεων σε Χιροσίμα-Ναγκασάκι καθώς και των καταστροφών του Τσέρνομπιλ και της Φουκουσίμα έβαλαν αυτές τις εικόνες στο μυαλό μας και μας οδήγησαν σε μια συλλογική παράνοια.

Η ακτινοβολία, ωστόσο, είναι ένας πολύ πιο «άκακος» όρος, που ισχύει για τα πάντα, από το φως μέχρι τη ζέστη και τον ήχο. Αυτό που πραγματικά έχει σημασία, είναι ο τύπος και η ένταση της ακτινοβολίας στην οποία εκτιθέμεθα. Όταν πρόκειται για κινητά τηλέφωνα, υπάρχουν μόνο δύο είδη ακτινοβολίας που πρέπει να μας ανησυχούν: ιονίζουσα και μη ιονίζουσα ακτινοβολία.

Η ιονίζουσα ακτινοβολία είναι ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που έχει αρκετή ενέργεια για να διαχωρίσει τα ηλεκτρόνια από τα άτομα, δηλαδή είναι αρκετά ισχυρή ώστε να ιονίζει τα άτομα. Αυτός ο τύπος ακτινοβολίας είναι πράγματι καρκινογόνος και μια αρκετά υψηλή δοσολογία μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε ζωντανό πράγμα, από απλά βακτήρια μέχρι άνθρωπο. Ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, η λέξη κλειδί είναι η “δοσολογία”. Το υπεριώδες φως, για παράδειγμα, είναι ιονίζουσα ακτινοβολία και εκτιθέμεθα σε αυτή όλη την ώρα. Επίσης βομβαρδιζόμαστε συνεχώς από ιονίζουσα ακτινοβολία που ταξιδέψει χιλιάδες έτη φωτός διαμέσου του διαστήματος και καταλήγει πάνω μας, στον πλανήτη Γη. Αλλά έρχονται σε μικρή δόση και αυτό είναι που κάνει τη διαφορά.

Οι μπανάνες είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν καρκίνο

Τρόφιμα που είναι πλούσια σε κάλιο, όπως οι μπανάνες, εκπέμπουν επίσης κάποια μορφή ιονίζουσας ακτινοβολίας. Επίσης, εάν κάνετε πολλές  πτήσεις, λαμβάνετε περισσότερη ακτινοβολία από τον μέσο άνθρωπο.

Αλλά εδώ βρίσκεται η παγίδα. Τα κινητά τηλέφωνα εκπέμπουν μόνο μη ιονίζουσα ακτινοβολία, η οποία είναι κατά βάση ακίνδυνη. Αυτή είναι η ακτινοβολία που δεν έχει αρκετή ενέργεια για να ιονίζει μόρια, αλλά μπορεί, σε μεγάλη ένταση, να προκαλέσει κάποια ποσότητα τοπικής θερμότητας. Αυτή είναι η αρχή στην οποία βασίζεται ο φούρνος μικροκυμάτων.

Τα κινητά τηλέφωνα εκπέμπουν ακίνδυνη, μη ιονίζουσα ακτινοβολία σε ένταση που είναι πολύ χαμηλότερη από κάθε γνωστό επιβλαβές όριο. Αυτή η εκπομπή είναι τουλάχιστον 400-600 φορές λιγότερο ισχυρή από εκείνη του φούρνου μικροκυμάτων. Είναι παρόμοια με την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία ενός λαμπτήρα.

Ο Dr. Bhavin Jankharia, ακτινολόγος, τονίζει: “Δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι τα κινητά παράγουν [επιβλαβή] ακτινοβολία – έτσι όπως είναι σήμερα ή τα τελευταία 8-10 χρόνια”. Αυτό ισχύει και για τα smartphones. Εάν βάλετε ένα μετρητή Geiger σε ένα κινητό τηλέφωνο, δεν πρόκειται να ακούσετε κανένα δυσοίωνο τικ.

Η έκθεση της Statista σχετικά με την ακτινοβολία του κινητού τηλεφώνου είναι ανησυχητική

Εάν έχετε παρακολουθήσει τις πρόσφατες ειδήσεις, θα παρατηρήσατε άρθρα με ανησυχητικά πρωτοσέλιδα και αποσπάσματα που μιλάνε για το πώς τα OnePlus και Xiaomi εκπέμπουν επιβλαβή επίπεδα ακτινοβολίας.

“Θα αγοράσετε ένα τηλέφωνο που εκπέμπει τη μέγιστη ακτινοβολία ακόμα κι αν είναι φτηνό;”, ρωτά ένα wewbsite. “Οι αναφορές των τελευταίων ετών υποδηλώνουν ότι η παρατεταμένη έκθεση σε ακτινοβολία από smartphones μπορεί να προκαλέσει όγκους στο κεφάλι ενώ μπορεί να επηρεάσει την ανδρική γονιμότητα”, γράφει ένα άλλο.

Ωστόσο, δεν υπάρχει μία ενιαία, ολοκληρωμένη και επιστημονικά σωστή μελέτη για να επιβεβαιωθεί κάποιος από αυτούς τους ισχυρισμούς. Αν μη τι άλλο, οι μελέτες λένε ότι το ακριβές αντίθετο ισχύει.

Η Statista έχει συντάξει έναν κατάλογο με τα smartphones με την περισσότερη ακτινοβολία, όπως δοκιμάστηκαν από το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Γραφείο Προστασίας από Ακτινοβολίες (Bundesamt für Strahlenschutz). Ο κατάλογος δείχνει το ρυθμό ειδικής απορρόφησης (SAR) κάθε τηλεφώνου. Το SAR μετρά το ρυθμό με τον οποίο η ακτινοβολία απορροφάται από το ανθρώπινο σώμα σε όρους ισχύος ανά μονάδα μάζας ιστού (W / kg). Και πάλι, πρέπει να σημειωθεί ότι η ακτινοβολία που μετράται εδώ είναι η ακίνδυνη μη ιονίζουσα ακτινοβολία, κάτι που άλλες εκθέσεις έχουν αγνοήσει.

Σύμφωνα με την έκθεση της Statista, τα Xiaomi Mi A1, Mi Max 3, OnePlus 5T και OnePlus 6T εκπέμπουν την περισσότερη ακτινοβολία (από 1,55 W σε 1,78 W, όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά).

Η Ινδία και οι ΗΠΑ, δύο από τις χώρες με τους πιο αυστηρούς νόμους για την ακτινοβολία, προβλέπουν ως αποδεκτό SAR τα 1,6 W / kg. Στη Γερμανία το όριο είναι 2 W / kg. Παρόλο που μπορεί να φαίνεται ότι η Xiaomi και η OnePlus παραβιάζουν τα ινδικά και αμερικανικά πρότυπα, η έκθεση Times of India επισημαίνει ότι οι παραλλαγές που πωλούνται στην Ινδία έχουν χαμηλότερο SAR και συμμορφώνονται πλήρως με τους ινδικούς νόμους.

Όπως σημειώνει η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών (FCC) των ΗΠΑ, “Πολλοί άνθρωποι υποθέτουν λανθασμένα ότι η χρήση κινητού τηλεφώνου με χαμηλότερη τιμή SAR μειώνει την έκθεση του χρήστη σε εκπομπές ραδιοσυχνοτήτων ή είναι κάπως ασφαλέστερη από τη χρήση κινητού τηλεφώνου με υψηλή τιμή SAR”.

Και πάλι, η τιμή SAR που μετράται από την FCC, την TRAI και άλλους οργανισμούς είναι μόνο ένα μέτρο της μέγιστης ακτινοβολίας που εκπέμπεται από ένα κινητό τηλέφωνο σε μία μόνο στιγμή, κατά τη διάρκεια της δοκιμής. Περιληπτικά:

  • Τα κινητά τηλέφωνα εκπέμπουν ακίνδυνη μη ιονίζουσα ακτινοβολία
  • Η μη ιονίζουσα ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει τοπική θερμότητα σε ακραίες συνθήκες
  • Το όριο SAR που θέτουν η Ινδία, οι ΗΠΑ και άλλες κυβερνήσεις. είναι πολύ χαμηλότερο από εκείνο στο οποίο η μη ιονίζουσα ακτινοβολία μπορεί να βλάψει τον βιολογικό ιστό
  • Το όριο SAR, όπως καθορίζεται από την FCC και την TRAI, ΔΕΝ είναι ο δείκτης της ακτινοβολίας που εκπέμπεται σε πραγματικές συνθήκες.

Ένας άλλος παράγοντας που αγνοήθηκε στις εκθέσεις είναι το γεγονός ότι η Ευρώπη χρησιμοποιεί διαφορετικό μέσο όρο για τη μέτρηση του SAR, από χώρες όπως η Ινδία και οι ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει ότι η διαδικασία δοκιμής είναι ελαφρώς διαφορετική, πράγμα που θα έχει ως αποτέλεσμα κάποια διαφοροποίηση στα αποτελέσματα.