Το φεγγάρι του Δία, Ιώ, είναι το πιο ηφαιστειογενές σώμα του ηλιακού συστήματος και φαίνεται ότι βρίσκεται σε μια “αναταραχή” για τουλάχιστον 4,57 δισεκατομμύρια χρόνια, δηλαδή περίπου από τη γέννηση του Ήλιου.

Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν επιστήμονες που μελετούν την Ιώ, παρακολουθώντας το θείο και το χλώριο στην ατμόσφαιρά της. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι οι βαρυτικές δυνάμεις μεταξύ του Δία και των γειτονικών φεγγαριών, Ευρώπη και Γανυμήδης, δημιουργούν τεράστιες παλιρροϊκές δυνάμεις μέσα στην Ιώ που προκαλούν την έντονη ηφαιστειογενή της δραστηριότητα. Μέχρι τώρα, δεν γνωρίζαμε από πότε προκαλείται αυτή η αναταραχή στην Ιώ, λόγω του Δία και των φεγγαριών του. Σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτή η απουσία γνώσης οφειλόταν στη συνεχή ροή λάβας στην επιφάνεια του φεγγαριού.

“Η επιφάνεια της Ιούς είναι πολύ “νεαρή”, που σημαίνει ότι οι ροές λάβας και οι αποθέσεις ηφαιστειακών λοφίων καλύπτουν τυχόν χαρακτηριστικά ηλικίας άνω του 1 εκατομμυρίου ετών“, δήλωσε η Katherine de Kleer, επικεφαλής της ομάδας και επίκουρη καθηγήτρια Πλανητικής Επιστήμης και Αστρονομίας στο Caltech. “Ως εκ τούτου, δεν ήταν προηγουμένως δυνατό να μάθουμε τίποτα για την ηφαιστειακή ιστορία της Ιούς, πέρα ​​από τα τελευταία εκατομμύρια χρόνια, κάτι που είναι πολύ πρόσφατο από γεωλογική άποψη“.

Δείτε επίσης: NASA: Πήγε πολύ κοντά στην Ιώ, το ιδιαίτερο φεγγάρι του Δία – Εντυπωσιακές εικόνες

Η ερευνήτρια εξήγησε ότι το φεγγάρι του Δία, Ιώ, αποτελεί ένα μεγάλο μυστήριο επειδή η ηφαιστειογενής επιφάνειά της δεν επιτρέπει την αποκάλυψη πολλών στοιχείων για την ιστορία της, όπως συμβαίνει με τις επιφάνειες άλλων φεγγαριών που είναι λιγότερο ενεργά.

Ο ακραίος ηφαιστειακός χαρακτήρας του φεγγαριού Ιώ εξαρτάται από την ακριβή διάταξη των 3 φεγγαριών (Ιώ, Ευρώπη, Γανυμήδη) και τις βαρυτικές δυνάμεις τους με τον Δία.

Σύμφωνα με την επιστήμονα, η Ιώ βρίσκεται σε τροχιακό συντονισμό με την Ευρώπη και τον Γανυμήδη, που σημαίνει ότι οι τροχιακές τους περίοδοι είναι πολλαπλάσιες η μία της άλλης. Δηλαδή, για κάθε τέσσερις τροχιές της Ιούς, υπάρχουν ακριβώς δύο τροχιές της Ευρώπης και μία τροχιά του Γανυμήδη. Αυτό σημαίνει ότι τα βαρυτικά αποτελέσματα των φεγγαριών το ένα πάνω στο άλλο βρίσκονται στο ίδιο σημείο σε κάθε τροχιά, μετατρέποντας τις τροχιές από κύκλους σε ελλείψεις.

Λόγω των ελλείψεων, η απόστασή τους από τον Δία αλλάζει καθώς περιφέρονται και κάπως έτσι βιώνουν την αλλαγή της βαρύτητας από τον Δία. Η μεταβαλλόμενη ποσότητα της βαρύτητας του Δία, που αισθάνεται η Ιώ, έχει ως αποτέλεσμα παλίρροιες στο φεγγάρι και το σχήμα της συμπιέζεται και εκτείνεται σε κάθε τροχιά, που είναι μόνο 1,8 ημέρες. Αυτό δημιουργεί τριβή, η οποία παράγει αρκετή θερμότητα για να λιώσει τα πετρώματα.

Δείτε επίσης: Ιώ: Εντυπωσιακή εικόνα του φεγγαριού του Δία με τα ηφαίστειά του

Η βαρυτική ώθηση και έλξη του Δία, της Ευρώπης και του Γανυμήδη

στην Ιώ παράγει παλιρροϊκές δυνάμεις που μπορούν να προκαλέσουν την άνοδο και την πτώση της επιφάνειας του φεγγαριού σε ύψη που φτάνουν τα 100 μέτρα.

Το μεγάλο ερώτημα είναι: Για πόσο καιρό γίνεται αυτό;

“Οι προσομοιώσεις σε υπολογιστή που δημοσιεύτηκαν τα τελευταία 20 χρόνια έδειξαν ότι η Ιώ, η Ευρώπη και ο Γανυμήδης θα μπορούσαν να έχουν συλληφθεί στην τρέχουσα συντονιστική τροχιακή τους διαμόρφωση ακριβώς καθώς σχηματίζονται“, συνέχισε η de Kleer. “Αυτός ο συντονισμός είναι που προκαλεί τελικά την ηφαιστειογενή δραστηριότητα. Ως εκ τούτου, είναι λογικό ότι αν τα φεγγάρια ήταν σε αυτή τη διαμόρφωση από τη στιγμή του σχηματισμού τους, η Ιώ θα ήταν ηφαιστειογενής από τότε“.

Η de Kleer και οι συνεργάτες της προσπάθησαν να αναζητήσουν στοιχεία στη λεπτή ατμόσφαιρα του φεγγαριού για να ελέγξουν αυτή την υπόθεση.

Στην Ιώ, η ηφαιστειακή δραστηριότητα προκαλεί τη συνεχή ανακύκλωση υλικού μεταξύ του εσωτερικού του φεγγαριού και της ατμόσφαιράς του. Οι ερευνητές βρήκαν ότι το φεγγάρι του Δία έχει χάσει έως και 94% με 96% των ελαφρύτερων ισοτόπων θείου του, κάτι που θα μπορούσε να γίνει σε δισεκατομμύρια χρόνια, άρα από τότε που δημιουργήθηκε η Ιώ.

“Χρησιμοποιήσαμε ισότοπα θείου στην ατμόσφαιρα της Ιούς για να συμπεράνουμε ότι η Ιώ παράγει αέριο πλούσιο σε θείο – και, επομένως, ότι ήταν ηφαιστειακά ενεργή για δισεκατομμύρια χρόνια“, είπε η de Kleer. “Αυτή είναι μια καλή επιβεβαίωση ορισμένων προηγούμενων προβλέψεων που έχουν γίνει“.

Δείτε επίσης: Το Gaia αποκαλύπτει αρχαία ρεύματα αστεριών στο Γαλαξία μας

Η Ιώ προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες για την κατανόηση των δυναμικών διεργασιών που διέπουν την εξέλιξη των πλανητών. Οι παρατηρήσεις του φεγγαριού μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε πώς η εσωτερική θέρμανση από τις παλίρροιες μπορεί να διαμορφώσει ένα ουράνιο σώμα, καθώς η Ιώ είναι ένα από τα λίγα μέρη όπου αυτό το φαινόμενο είναι τόσο έντονο που προκαλεί συνεχή ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Η Ιώ είναι επίσης ένα εξαιρετικό φυσικό εργαστήριο για τη μελέτη των διαδικασιών που διέπουν την αλληλεπίδραση μεταξύ ενός πλανήτη και του μαγνητικού του πεδίου. Οι παρατηρήσεις της μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε πώς τα ηφαίστεια και οι εκρήξεις αερίων επηρεάζουν το μαγνητικό πεδίο του Δία και την περιβάλλουσα ακτινοβολία.

Πηγή: www.space.com